پیامدهای برداشت خاک سرخ هرمز در نهضت ملی مسکن
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه جهان صنعت،جزیره هرمز شاید بیش از هر چیز با خاک‌های سرخ و رنگی‌اش شناخته می‌شود. در واقع خاک هرمز تبدیل به برند گردشگری این جزیره شده و البته با فرهنگ و تاریخ مردم این منطقه ارتباطی تنگاتنگ دارد.خاک هرمز در پخت غذاهای محلی و همچنین در صنایعی مانند لوازم آرایشی و بهداشتی، کاشی و لعاب‌سازی، رنگ‌سازی و رنگ‌های ضدزنگ کاربرد دارد.
همین کاربردهای فراوان باعث شده خاک این جزیره متقاضیان زیادی داشته باشد و برای جلوگیری از وارد آمدن آسیب‌های زیست‌محیطی و در راستای حفظ برند گردشگری هرمز، فروش خاک این جزیره از سال۱۳۹۷ممنوع اعلام شد که اگر نمی‌شد شاید امروز چیزی از خاک ارزشمند این جزیره نمی‌ماند.در سوی مقابل، براساس خبری که تسنیم اخیرا منتشر کرده، در پروژه‌های مشارکتی حدود ۴۰هزار واحد نهضت ملی مسکن پرند در حال ساخت است و این در حالی است که در اجرای برخی پروژه‌ها از خاک جزایر هرمز و ابوموسی استفاده می‌شود.
استفاده از خاک جزیره هرمز برای ساخت نهضت ملی مسکن
در حالی با احتساب پروژه‌های مشارکتی، حدود ۴۰هزار واحد نهضت ملی مسکن پرند در حال ساخت است که گفته شده در اجرای برخی پروژه‌ها از خاک جزیره هرمز و ابوموسی استفاده می‌شود.این هفته شرکت عمران پرند تور رسانه‌ای برای بازدید از پروژه‌های نهضت ملی مسکن و پروژه‌های مشارکتی این شهر برگزار کرد.
به گفته مدیرعامل شرکت عمران پرند، در حال حاضر ۳۳هزار و ۳۰۰واحد نهضت ملی مسکن در حال ساخت است و اولین سری واحدها در صورت تامین زیرساخت‌های آب، برق و فاضلاب تابستان امسال به متقاضیان واگذار می‌شود.۶۸۰۰ واحد مسکن مشارکتی در حال ساخت بوده که قرار است حدود ۲هزار واحد دیگر به این نوع ساخت‌وساز که زمین آن را دولت تامین می‌کند، اضافه شود.
در یکی از این پروژه‌ها که ساختمان‌های دوطبقه در حال ساخت بوده، هزینه تمام‌شده هر مترمربع حدود ۱۸میلیون تومان است.این واحدها که از وام ۵۵۰میلیون تومانی نهضت ملی مسکن استفاده می‌کنند، در زمان حاضر با قیمت حدود متری ۴۵میلیون تومان به فروش خواهد رسید.آنطور که تسنیم گزارش داده، به گفته یکی از دست‌اندرکاران این پروژه‌ها، از خاک جزیره هرمز و ابوموسی برای ساخت برخی واحدهای مسکونی استفاده می‌شود.
تکذیب استفاده از خاک هرمز
پس از رسانه‌ای شدن خبر استفاده از خاک هرمز برای ساخت‌وساز نهضت ملی مسکن پرند، این موضوع از سوی مدیرکل محیط‌زیست استان هرمزگان تکذیب شد.مسیحی تازیانی، مدیرکل محیط‌زیست استان هرمزگان اعلام کرد: از خاک جزایر هرمز و ابوموسی برای ساخت مسکن ملی پرند استفاده نمی‌شود.مدیرکل محیط‌زیست استان هرمزگان اظهار کرد: خاک هرمز، خاک سرخ و خاک ابوموسی مانند جزایر مرجانی و غیرقابل استفاده در پروژه‌های عمرانی است.
وی افزود: علاوه‌بر این، اداره کل منابع طبیعی استان تاکنون هیچ مجوز بهره‌برداری معدنی در این جزایر صادر نکرده است.مسیحی گفت: این اقدام از لحاظ اقتصادی توجیهی ندارد. اطراف تهران به اندازه کافی خاک برای ساخت‌وساز پروژه‌های عمرانی وجود دارد.
حواشی قبلی و پیدا و پنهان فروش خاک هرمز
فروش خاک هرمز با تمام ابعاد نگران‌کننده‌اش مساله تازه‌ای نیست. در سال‌های گذشته نیز شایعه خام‌فروشی خاک هرمز به کشورهای همسایه با جنجال‌های زیادی همراه بوده و البته در همان دوران هم این موضوع تکذیب شده است.این تکذیب‌های گاه‌وبی‌گاه در حالی صورت گرفته که معصومه ابتکار رییس اسبق سازمان محیط‌زیست کشور ۷سال قبل صراحتا گفته بود: «این مساله که خاک هرمز به فروش می‌رسد، غیرقابل انکار است.»
باید توجه داشت که در سال‌های گذشته در هرمز معدن خاک سرخ فعالیت داشته است. درواقع سال۱۳۸۰ معدن خاک سرخ هرمز از طریق انجام مزایده از سوی شرکت سهامی کل معادن ایران و با هماهنگی وزارت صنایع و معادن به شرکت باستان معدن هرمز واگذار شد اما چندسال بعد از این واگذاری مقرر شد تا ۶۰درصد از سهام شرکت بهره‌بردار که آن روز به صورت توافقی ۲۰میلیارد ریال برآورد شده بود، از طریق تعاونی مرزنشینان هرمز به صورت اقساط به ساکنان این جزیره واگذار شود. در سال۹۳ سرانجام سه‌هزار سهم آماده‌سازی شد و در بهمن ماه۹۳ به صورت نمادین به خانواده‌های شهدا تقدیم شد تا کار توزیع سهام کلید بخورد.
باوجود تمام انتقادات فعالان محیط‌زیست و گردشگری اما فعالیت معدن خاک سرخ در هرمز جریان داشته است. در همین خصوص سال۱۴۰۱ استاندار هرمزگان با تاکید بر اینکه فعالیت معدن خاک‌سرخ باید متوقف شود، گفت: «نمی‌توان گردشگریِ هرمز که بسیار سودآورتر از فعالیت معدن است را فدا کنیم و جلوی ثبت جهانی هرمز را بگیریم.» اظهاراتی که خود به روشنی گویای تداوم فعالیت معادن در هرمز لااقل تا سال۱۴۰۱ است.
مهدی دوستی استاندار هرمزگان در این مقطع در بررسی موضوعات مربوط به معدن خاک سرخ هرمز، گفت: «هرمز یک منطقه گردشگری است که مزیت نسبی آن، خاک سرخی است که در آن وجود دارد و هیچ کجای دنیا کسی مزیت نسبی‌اش را به فروش نمی‌رساند. بر همین اساس نمی‌توانیم گردشگریِ هرمز را که بسیار سودآورتر از فعالیت این معدن است را فدا کنیم و جلوی ثبت ملی و جهانیِ جزیره را بگیریم.»وی همچنین تاکید کرد: «لازم است خسارت‌های وارده به بهره‌برداران و سرمایه‌گذاران معدن خاک سرخ هرمز برآورد و به آنها پرداخت شود و اگر لازم بود معدنی معوض به آنها داده شود تا مزیت نسبیِ جزیره هرمز حفظ شود.»
پیامدهای برداشت خاک سرخ هرمز
به گفته اسماعیل کهرم کارشناس محیط‌زیست، هرگونه برداشت از خاک سرخ هرمز برخلاف قوانین برداشت خاک از جزایر خلیج‌فارس است و علاوه‌بر آسیب رساندن جدی به محیط‌زیست دریایی، باید برای تولید هر یک‌سانتیمتر آن ۴۰۰سال انتظار کشید .این کارشناس محیط‌زیست معتقد است که برای تولید کاشی، سرامیک و بتن آنقدر خاک در کویرهای‌مان داریم که نباید محیط‌زیست دریایی منطقه را به نابودی بکشانیم.
برداشت‌های بی‌رویه از خاک جزیره هرمز طی سالیان گذشته، موجب شده حتی بهره‌برداری اندک از این خاک برای جزیره مخاطره‌آمیز باشد.
هفت سال قبل معصومه ابتکار رییس اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست نیز در این‌باره گفته بود: «اگر روند فروش خاک در جزیره هرمز ادامه داشته باشد تا چند سال آینده این جزیره به یک ناکجاآباد تبدیل خواهد شد.»
با این شرایط اگر قصد داشته باشیم چیزی از جزیره هرمز برای آیندگان باقی بگذاریم و به تعبیر رییس اسبق سازمان حفاظت محیط‌زیست، این جزیره تبدیل به «ناکجاآباد» نشود، باید نهادهای مرتبط، با قدرت جلوی فروش خاک جزیره بایستند و مانع فروش خاک هرمز شوند.در نهایت باید اذعان داشت که برنامه‌ریزی صحیح برای توسعه گردشگری جزیره، می‌تواند راهکاری مناسب برای درآمدزایی هرمز، جلوگیری از برداشت خاک آن و حفظ این جزیره ایرانی خلیج همیشگی فارس باشد.