جامعهٔ جهانی دربارهٔ معضل ریزگردها به یک دیدگاه مشترک نرسیده است
به گزارش سلامت نیوز، مجید شفیع پور رئیس موسسه ملی تغییر اقلیم و محیط زیست دانشگاه تهران روزنامه پیام ما، اما در این ۱۵ سال گذشته که کشور ما با موضوع ریزگردها به‌صورت جدی روبرو بوده است، اقداماتی را انجام داده‌ایم. با این حال به‌نظر می‌رسد در ایجاد یک اجماع بین‌المللی و منطقه‌ای برای یک همکاری عملی، توفیقات لازم به‌دست نیامده است. این موضوع به این سوال بازمی‌گردد که آیا جامعهٔ جهانی دربارهٔ این معضل به یک دیدگاه مشترک رسید است؟ پاسخ قطعا «خیر» است.
گرچه طی سال‌های ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۶ قطع‌نامه‌ها و مصوباتی در سازمان ملل در این زمینه داشته‌ایم ولی این فقط به‌واسطهٔ تلاش‌های جمهوری اسلامی ایران بود. چراکه طی سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۲ رخدادهای گردوغبار به‌اندازه‌ای در کشور ما بزرگ بود که در چندین نوبت به‌شکل حاد به شهرهای بزرگ از جمله پایتخت رسید که توانست زنگ خطر را بیشتر به صدا درآورد.
در آن زمان، تلاش‌هایی برای شکل‌گیری یک برنامهٔ اقدام منطقه‌ای صورت گرفت ولی با توجه به اینکه دغدغه‌های اصلی کشورهای منطقه برای پرداختن به این موضوع متأثر از وضعیت و منافع ملی خودشان متفاوت بود، این برنامهٔ اقدام منطقه‌ای عملیاتی نشد. برخی از کشورها از ابعاد اقتصادی، برخی سیاسی، برخی فناورانه و عده‌ای اجتماعی و فرهنگی موضوع را مغایر با منافع ملی خودشان می‌دیدند. با توجه به اینکه اقدامی درخور ابعاد موضوع ریزگردها و کانون‌های روبه‌گسترش انتشار گردوغبار در کشورهای منطقه به چشم نمی‌خورد، به‌نظر می‌رسد که با تغییر دولت‌ها، چه در کشور ما و چه در کشورهای دیگر، اولویت‌های دیگری جایگزین این معضل روبه‌افزایش می‌شود.
البته این معضل محیط زیستی، معضلی است که فقط گریبانگیر غرب آسیا نیست بلکه مناطق گوناگون مانند آفریقا، دامنه‌های جنوبی اروپا، بخش‌های زیادی از آمریکای شمال و بعضاً آمریکای لاتین و دیگر مناطق آسیا مانند چین، کره‌جنوبی، مغولستان و حتی ژاپن با آن دست به گریبان هستند. این به معنای آن است که با معضلی جهانی روبرو هستیم و به همین خاطر حل این معضل سازوکاری جهانی، اما متناسب با هر یک از این مناطق احتیاج داریم. اما متأسفانه هنوز به یک اجماع و همکاری مشترک در این‌زمینه نرسیده‌ایم. شاید ماهیت این معضل طلب کند که سازوکارهای منطقه‌ای خاص راه‌اندازی شود.
در صحبت‌های نشست توفان‌های گردوغبار موضوعاتی مانند مطالعات ماهواره‌ای، برنامه‌هایی در زمینهٔ آب و ایجاد صندوق مشترک مطرح شد که همگی در جای خود بسیار ارزشمندند. اما به‌نظر می‌رسد که هنوز همیت همهٔ کشورها در یک سطح یکسانِ اولویت قرار نگرفته است و مادامی‌که کشورهایی مانند سوریه و عراق در وضعیت اجتماعی کاملاً متفاوت با سایر کشورها مانند قطر، عربستان، ترکیه، امارات و ایران قرار دارند و به یک سطح یکسان دغدغه نسبت به سایر کشورها برای رفع معضل گردوغبار نرسند، ما شاهد تکرار این پدیدهٔ شوم محیط‌زیستی خواهیم بود.
امیدوارم با برگزاری هم‌اندیشی‌های علمی و تخصصی، زودتر بتوانیم مدل‌ها و سازوکارهایی برگرفته از مشارکت و پشتیبانی مجامع بین‌المللی را عملیاتی کنیم تا به‌تدریج این هم‌اندیشی‌ها بتوانند به عزم و ارادهٔ سیاسی کشورها منتهی شوند و بتوانند کار را به نتیجهٔ مطلوب برسانند.
به‌نظر می‌رسد این تلاش‌ها گرچه صادقانه و به‌صورت هوشمندانه دنبال شده، اما هنوز این نشست‌ها از هوشمندی یکسان کشورها در مواجهه با این معضل برخوردار نشده است.
استفاده از دانش و تجربهٔ افراد و نهادها در این زمینه بسیار مهم است. معمولاً با تغییر مدیریت‌ها در کشورهای درگیر موضوع گردوغبار، به تجربیات موجود کمتر توجه می‌شود و خیلی اوقات تلاش می‌شود چرخ برای چند دهمین بار یا چند صدمین بار اختراع شود و این از سرعت لازم برای حل این معضل می‌کاهد.
لازم است تا برای حل معضل گردوغبار، طرحی نو در اندازیم و اقداماتی متناسب با آسیب‌پذیری منطقه و با مشخص‌کردن مزایا و معایب شکل‌گیری و بروز این رخدادها در مقیاس‌های ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی را درنظر بگیریم که برای کشورمان ارمغان‌های متعدد به همراه داشته باشد.