علائم زایمان زودرس چیست؟ + بررسی دلایل و روش های جلوگیری
مجله دکتر دکتر
چگونه از زایمان زودرس جلوگیری کنیم؟ این اولین سوالی است که برخی از خانم‌ها هنگام بارداری می‌پرسند یا به قدری نگران هستند که می‌پرسند چی باعث زایمان زودرس میشه؟ این سوالات بیشتر برای خانم‌هایی ایجاد میشود که به سختی باردار شده‌اند و درباره زایمان زودرس اطلاعاتی ندارند. اما علائم زایمان زودرس مشخص است و هنگامی رخ میدهد که بدن شما در اوایل بارداری شروع به آماده شدن برای زایمان می‌کند.اگر بیش از ۳ هفته قبل از موعد، زایمان شما شروع شود، این وضعیت زایمان زودرس است. خبر خوب این است که پزشکان می‌توانند کارهای زیادی برای به جلوگیری از زایمان زودرس انجام دهند. هر چه فرزند شما مدت بیشتری در درون شکم رشد کند (درست تا تاریخ زایمان) احتمال اینکه بعد از تولد دچار مشکل شود، کمتر میشود. اما برای اینکه اطلاعات بیشتری درباره علائم زایمان زودرس داشته باشید تا انتهای متن همراه ما باشید.برای مطالعه این مطلب به 5 دقیقه زمان نیاز دارید.در پایان اگر سوالی داشتید، می‌توانید در انتهای مطلب در بخش نظرات مطرح کنید تا کارشناس سلامتی دکتردکتر پاسخ بدهد.
زایمان زودرس چیست؟
اگر زایمان طبیعی پیش از هفته 37 بارداری رخ دهد، زایمان زودرس اتفاق افتاده است. کودکانی که قبل از هفته 24 بارداری به دنیا می‌آیند، به احتمال زیاد زنده نخواهند ماند. اما کودکانی که بین هفته 24 تا 37 به دنیا می‌آیند با مراقبت‌های ویژه پزشکی، شانس زنده ماندن دارند.البته توجه کنید کودکانی که در این شرایط به دنیا می‌آیند، شرایط جسمی سالمی ندارند و نیاز به مراقبت‌های بیشتری خواهند داشت.
علائم زایمان زودرس
برای جلوگیری از زایمان زودرس، باید از علائم هشدار دهنده آگاه باشید. اقدام سریع می‌تواند تفاوت بزرگی در وضعیت شما ایجاد کند. اگر موارد زیر را مشاهده کردید بلافاصله با ماما یا پزشک متخصص خود تماس بگیرید:
- کمر دردی که به طور معمول در قسمت پایین کمر شما ایجاد میشود. این وضعیت ممکن است ثابت باشد یا قطع و وصل شود، اما حتی اگر موقعیت خود را تغییر دهید یا کار دیگری برای راحتی انجام دهید، آسان نخواهد شد.
- انقباضات، هر ۱۰ دقیقه یا بیشتر که سریعتر و شدیدتر می‌شوند.
- گرفتگی در قسمت تحتانی شکم یا گرفتگی‌های قاعدگی که رخ میدهد.
- مایعات از واژن شما نشت می‌کند.
- اگر علائم شبه بیماری آنفولانزا مانند: تهوع، استفراغ یا اسهال دارید، حتی در مورد موارد خفیف با پزشک خود تماس بگیرید.
- اگر بیش از ۸ ساعت نمی‌توانید مایعات را تحمل کنید، باید به پزشک مراجعه کنید.
- افزایش فشار در لگن یا واژن حس کردید.
- افزایش ترشحات واژن رخ داد.
- خونریزی واژینال، از جمله خونریزی خفیف اتفاق افتاد.
به طور کلی تشخیص برخی از این عوامل ممکن است جدا از علائم عادی بارداری، مانند: کمردرد، دشوار باشد. اما شما نمی‌توانید خیلی محتاط باشید، از این‌رو هرگونه علامت و هشدار احتمالی را بررسی کنید.
دلایل زایمان زودرس چیست؟
چه چیزی باعث زایمان زودرس میشود؟ زایمان زودرس به دلایل مختلفی رخ میدهد که می‌توان ریشه آن‌ها را جستجو کرده و در شرایط مختلف مهم‌ترین آن‌ها را شناسایی کرد. از مهم‌ترین دلایل زایمان زودرس می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختلالات رحمی یا مشکلات جفت
- حاملگی به دوقلو، سه‌قلو یا بیشتر
- سابقه قبلی زایمان زودرس
- کوتاه‌شدگی دهانه رحم
- تجمع بیش از حد مایع آمنیوتیک
- خونریزی واژنی
- مرگ جنین
- عوامل نژادی و ژنتیکی
- بروز عفونت‌های خاص، به ویژه عفونت‌های مایع آمنیوتیک و بخش‌های تحتانی مجرای تناسلی
- سیگار کشیدن یا مصرف دارو بدون نسخه پزشک
- رویدادهای استرس‌زا در زندگی
- فاصله کمتر از یک سال بین زایمان قبلی تا حاملگی مجدد
- سن پایین مادر یا بارداری در سن بالا
علاوه بر موارد گفته شده، بعضی از بیماری‌های مزمن مانند: فشار خون بالا، دیابت، بیماری‌های خودایمنی و حتی افسردگی هم می‌توانند منجر به زایمان زودرس شوند. 
چه عواملی خطر زایمان زودرس را افزایش میدهد؟
برخی از عوامل وجود دارند که شرایط خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهند و می‌توانند مشکلات مختلفی را برای خانم‌های باردار ایجاد کنند. مهم‌ترین عواملی که خطر زایمان زودرس را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- مصرف سیگار، تنباکو
- وزن بیش از حد زیاد یا کم
- مصرف نوشیدنی‌های الکلی
- بارداری در سن نوجوانی یا بالای ۴۰ سالگی
- باردار شدن در فاصله زمانی بسیار کم نسبت به زایمان قبلی
- نداشتن مراقبت‌های پیش از زایمان مناسب
هریک از این عوامل می‌توانند تا حدود زیادی خطر زایمان بیش از موعد را افزایش دهند، از این‌رو بهتر است که مراقبت‌های ویژه و ممانعت‌های غذایی را جدی گرفت.برای عموم مشکلات زنانه باید به متخصص زنان مراجعه کرد. اگر نمی‌دانید این تخصص چیست و پزشک زنان چه کاری انجام میدهد بهتر است مقاله دکتر زنان کیست را مطالعه کنید.
نحوه تشخیص احتمال زایمان زودرس
از طریق تست‌های آزمایشگاهی می‌توان احتمال زایمان زودرس را بررسی کرد. مهم‌ترین تست‌های آزمایشگاهی به شرح زیر هستند:
- اندازه گیری مکرر قند خون: کمبود یا زیاد بودن قند خون یکی از عوامل مستعد زایمان‌های زودرس است و باید این آزمایش را جدی گرفت.
- آزمایش خون کامل: در صورتی که کم خونی یا پرخونی داشته باشید، احتمال زایمان پیش از موعد رخ میدهد.
- تست گلبول‌های سفید: اگر گلبول‌های سفید کم یا زیاد شوند احتمال بروز عفونت وجود دارد و منجر به زایمان‌های زودرس میشود.
- تست نوع خون و آنتی بادی: در این آزمایش، تفاوت بین خون مادر و نوزاد بررسی میشود تا مشکلات زردی و آسیب‌های مغزی در کودک مشخص شوند.
هریک از این آزمایش‌ها می‌تواند جلوگیری از زایمان زودرس را منجر شود. در نتیجه باید این آزمایش را جدی گرفت تا مشکلات احتمالی بررسی شوند.
ویژگی انواع زایمان زودرس بر اساس زمان
زایمان‌های زودرس بر اساس زمان و مدت حاملگی، ویژگی و شرایط مختلفی دارند. به طور معمول زایمان در هفته 24 با هفته 37 تفاوت دارد. از این‌رو در ادامه ویژگی‌های انواع زایمان‌های زودرس را بر اساس زمان بررسی خواهیم کرد.
زایمان زودرس در هفته ۲۴ و زودتر
با توجه به آمارهای منتشر شده، بیش از نیمی از زایمان‌های زودرس در هفته 24 به زنده ماندن نوزاد منجر میشود. نوزادی که در هفته 24 به دنیا می‌آید، وزن کمی داشته و قد آن بیش از 20 سانتی متر است. اما چربی قهوه‌ای در این نوزادان شکل نگرفته و پوست بسیار لطیفی هم دارند. نوزادانی که در هفته 24 به دنیا می‌آیند، ممکن است مژه‌ها و ابروهای کامل نشده‌ای داشته باشند و به طور کامل چشم‌های آن‌ها باز نشود. همچنین مجاری هوای تحتانی در این نوزادان کامل شکل نگرفته و تا مدت‌ها نیاز به کمک تنفسی دارند.
زایمان زودرس هفته ۲۸
هنگامی که جنین در هفته 28 به دنیا می‌آید تازه شروع به ورود سه ماه سوم شده است. در این مرحله اندام‌ها به طور کامل تشکیل می‌شوند و از طریق سونوگرافی قابل مشاهده هستند. اما بازهم عملکرد برخی از اندام‌ها برای زندگی خارج از رحم مادر به خوبی تشکیل نشده‌اند و تکمیل مغز جنین و دیگر اندام‌های حیاتی در این هفته شروع میشود.اما توجه داشته باشید که خطر دیابت حاملگی در هفته 28 بارداری محتمل است و روی سلامت جنین اثر می‌گذارد. بنابراین باید با ورزش کردن، رعایت رژیم غذایی و داروهای مختلف از بروز دیابت بارداری پیشگیری کرد. در سه ماه سوم بارداری فشار خون بالا می‌رود و برخی از اندام‌های مادر مانند: کبد و کلیه‌ها، ممکن است که آسیب ببینند. در این شرایط تنها راه عدم آسیب‌های جدی به مادر، زایمان زودرس است که باید با نظر پزشک انجام شود.در این شرایط از هفته ۲۸ به بعد احتمال دارد که غشای آمنیوتیک پیش از هفته ۳۷ پاره شود که در نهایت منجر به شروع مراحل زایمان زودتر از موعد خواهد شد. اما خطرات دیگری هم در هفته 28 بارداری وجود دارند که مهم‌ترین آن‌ها محدودیت رشد درون رحمی و پلسنتا پرویا است.
عوارض زایمان زودرس در هفته ۳۵
هر زایمانی که قبل از هفته 37 رخ دهد جزو، زایمان‌های زودرس است و مهم‌ترین سوالی که برخی از خانم‌های باردار می‌پرسند این است که اگر فرزند آن‌ها در هفته 35 به دنیا آید چه عوارض دارد؟ به دنیا آمدن نوزاد در هفته 35 عوارض مختلفی دارد که مهم‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- ایتلا به زردی نوزاد
- عفونت‌های دوران نوزادی و کودکی
- مشکلات تنفسی
- مشکلات تغذیه‌ای
- مشکلات مرتبط با وزن کم
- ناپایداری دمای بدن
هریک از این عوارض که برای نوزاد رخ دهد نیاز به بررسی‌های بیشتر از سوی پزشک دارد تا مشکلات احتمالی رخ داده کمتر شوند.
خطرات زایمان زودرس هفته ۳۷
زایمان بعد از هفته 37 به عنوان زایمان‌های زودرس شناخته نمی‌شود، اما ممکن است که نوزاد به دنیا آمده در هفته 37 دچار عوارض زایمان شود که مهم‌ترین خطرات آن به شرح زیر هستند:
- نوزادی که در هفته 37 به دنیا می‌آیند به نسبت نوزادان در هفته 39 یا 41 هفتگی، بیشتر در معرض بیماری‌های مزمن مانند: آسم هستند.
- بیشتر نوزادهایی که در هفته 37 متولد شده‌اند در پنج سالگی از اسپری آسم استفاده می‌کنند.
حتی بهتر است بدانید حاملگی در هفته ۳۷ نیز با عوارض مختلفی همراه است که مهم‌ترین آن‌ها شامل: سوزش سر معده، لکه‌بینی، ایجاد خطوط روی پوست شکم و مشکل در خواب است.
خطرات زایمان زودرس برای نوزاد
زایمان زودرس برای نوزادها خطرات مختلفی دارد که می‌تواند زندگی آن‌ها را در کوتاه مدت یا بلند مدت تاثیر قرار دهد. شرایط جسمی متفاوت و مشکلات تنفسی از مهم‌ترین این عوارضی هستند.
عوارض کوتاه مدت
در زایمان‌های زودرس می‌توان به مشکلات و عوارض مختلف جسمی نوزادان اشاره کرد که بارزترین آن‌ها به شرح زیر هستند:
- مشکلات تنفسی: سیستم تنفسی به طوب کامل بالغ نشده است.
- مشکلات قلبی: ایجاد فشار خون پایین که منجر به مشکلات قلبی میشود.
- مشکلات مغزی: زایمان‌های زودرس مجر به بروز مشکلات مغزی و خونریزی‌های خفیف میشود.
- مشکل کنترل و تنظیم دمای بدن: نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند با از دست دادن گرمای بدن مواجه می‌شوند.
- مشکلات گوارشی:به دلیل نابالغ بودن سیستم گوارشی، مشکلات معده و گوارش رخ می‌دهند.
- مشکلات خونی: نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا می‌آیند در معرض مشکلات خونی و زردی خواهند شد.
- مشکلات سیستم ایمنی: به دلیل تکامل پیدا نکردن سیستم ایمنی بدن، نوزاد دچار عفونت‌های مختلف میشود.
هریک از این مشکلات و عوارض کوتاه مدت که رخ می‌دهند باید تحت نظارت پزشک باشند تا مشکلات دیگری برای نوزاد اتفاق نیافتد.
اختلالات بلند مدت
تمام نوزادانی که دچار زایمان زودرس شده‌اند، ممکن است که اختلالات بلند مدتی هم داشته باشند که این وضعیت تنها به دوران نوزادی و کودکی ختم نمی‌شود. از این‌رو شایع‌ترین عوارض بلند مدت در نوزادانی که زودتر از موعد به دنیا آمده‌اند عبارتند از:
- مشکل شنوایی
- ناتوانی در یادگیری
- تأخیر در رشد یا تناسب ضعیف
- مشکلات دندان‌ها، مثل رنگ غیر طبیعی دندان‌ها
- ناتوانی در عملکرد و مشکلات رفتاری (ناتوانی فیزیکی)
حتی ممکن است به دلیل تورم رگ‌ها در بخش پشتی چشم، مشکل بینایی یا کوری هم برای کودکان رخ دهد.چطور انقباضات خود را بررسی کنیم؟بررسی انقباضات یک راه کلیدی برای تشخیص زایمان‌های زودرس است. برای این بررسی می‌توان از روش‌های زیر استفاده کرد:
به خاطر داشته باشید که بسیاری از زنان، زایمان کاذب بی ضرری به نام انقباضات برکستون هیکس دارند. این انقباضات به طور معمول نامنظم هستند، به هم نزدیک نمی‌شوند و وقتی در اطراف حرکت می‌کنید یا استراحت می‌کنید، متوقف می‌شوند. اگر در مورد نوع انقباضاتی که احساس می‌کنید مطمئن نیستید، از مشاوره پزشکی استفاده کنید.اگر پزشک فکر می‌کند که شما در حال زایمان زودرس هستید، باید به بیمارستان بروید. به محض ورود شما به مراکز درمانی، پزشک، ماما یا پرستار موارد زیر را انجام خواهد داد:
- در مورد سابقه پزشکی شما، از جمله داروهایی که در دوران بارداری مصرف کرده اید، می‌پرسند.
- نبض، فشار خون و دمای شما را بررسی می‌کنند.
- یک مانیتور روی شکم شما قرار داده تا ضربان قلب کودک و انقباضات شما را بررسی کنند.
- سواب برای فیبرونکتین جنین، که به پیش بینی خطر زایمان زودرس کمک می‌کند.
- ادرار یا دهانه رحم شما را از نظر عفونت آزمایش می‌کنند.
- دهانه رحم شما را بررسی می‌کنند تا ببینند آیا در حال باز شدن است یا خیر.
اگر تشخیص داده شود که مادر در حال زایمان زودرس است، ممکن است به درمان نیاز داشته باشد که بهترین روش‌های درمانی عبارتند از:
- مایعات IV
- دارویی برای آرامش رحم و توقف زایمان
- دارویی برای سرعت بخشیدن به رشد ریه‌های کودک شما
- آنتی بیوتیک‌ها
به طور کلی تشخیص پزشک را جدی بگیرید تا مشکلات مختلف برای کودک یا مادر رخ ندهد.
راهکارهای جلوگیری از زایمان زودرس
راهکارهای مختلفی برای جلوگیری از زایمان زودرس وجود دارند که بهتر است قبل از بارداری از آن‌ها اطلاع داشت تا سلامتی مادر و فرزند با مشکلی روبه‌رو نشود. درست است که در برخی از شرایط، پیشگیری از زایمان زودرس شاید امکان‌پذیر نباشد، اما می‌توان احتمال برزو آن را کاهش داد. از مهم‌ترین اقداماتی که پیشگیری و جلوگیری از زایمان زودرس را کاهش میدهد عبارتند از:
- رعایت رژیم غذایی سالم
- عدم مصرف مشروبات الکلی
- دوری از استعمال دخانیات، تنباکو، سیگار الکترونیکی
- عدم مصرف سرخرود دارو هنگام بارداری
- اهمیت به انجام فعالیت روزانه
- شرایط بیماری‌های زمینه‌ای
- جلوگیری از کمبود یا اضافه وزن داشتن
- کاهش استرس
- مراقبت‌های دوران بارداری و آشنایی با راهنمای بارداری
- اطلاع از علائم زایمان زودرس
به طور کلی هر شرایطی که باعث به خطر انداختن جان خود و نوزاد میشود باید در نظر گرفته شوند و در صورت بروز هرگونه اختلال یا مشکل با پزشک متخصص زنان و زایمان مشورت کرد.
مراقبت از نوزاد زودرسکودکی که زودتر از دوره حاملگی به دنیا می‌آید، ممکن است مشکلاتی داشته و نیاز باشد که مراقبت‌های ویژه‌تری انجام داد تا سلامت نوزاد به خطر نیافتد. این مراقبت‌ها به شرح زیر هستند:
- ممکن است کودک شما نسبت به نوزادان دیگر خواب آلودتر باشد.
- اگر متوجه شدید که نوزاد شما تنفس سختی دارد با پزشک یا اورژانس تماس بگیرید.
- نوزادان نارس به اندازه کافی چربی بدن ندارند که دمای بدن خود را در حد طبیعی نگه دارند. نوزاد خود را از بادهای سرد دور نگه دارید. اتاق او را گرم و دنج نگه دارید.
- اگر پوست یا چشم‌های نوزادتان زرد است یا در غذا خوردن مشکل دارند، ممکن است نشانه‌ای از زردی نوزادان باشد. این بدان معنا است که کبد آن‌ها نمی‌تواند خون خود را از چیزی به نام بیلی روبین پاک کند. مطمئن شوید که کودک شما قبل از ترک بیمارستان از نظر زردی بررسی شده و در صورت مشاهده علائم با پزشک خود تماس بگیرید. این وضعیت اگر به موقع درمان نشود می‌تواند منجر به آسیب مغزی خواهد شد.
- نوزادان نارس سیستم ایمنی توسعه یافته‌ای ندارند که این موضوع آن‌ها را در معرض خطر بیشتری برای عفونت قرار میدهد. مراقب علائم بیماری مانند: تب بالا یا مشکلات تنفسی باشید. اگر فکر می‌کنید فرزندتان برای عفونت نیاز به درمان دارد، با پزشک خود تماس بگیرید.
همچنین اگر نوزاد یا کودک شما که زایمان زودرس داشته آهسته غذا می‌خورد و نمی‌تواند به اندازه یک نوزاد عادی شیر یا شیر خشک بخورد. در این شرایط به طور تقریبی هر ۳ یا ۴ ساعت یکبار به آن‌ها غذا دهید. اگر از خوردن غذا امتناع کردند، با پزشک یا پرستار خود تماس بگیرید.چه زمانی به پزشک زنان مراجعه کنیم؟در صورتی که برخی از علائم را تجربه کنید باید بلافاصله به پزشک مراجعه کرده تا جلوگیری از زایمان زودرس به بهترین شکل انجام شود. در صورت بروز هریک از علائم زیر باید سریعتر به پزشک مراجعه کنید.انقباضات منظمدر صورتی که انقباضات منظم در رحم دارید که بیش از 10 دقیقه زمان میبرد باید سریع به پزشک مراجعه کنید. در صورتی که این انقباضات هنگام تغییر موقعیت بدنی مانند دراز کشیدن فروکش نکرد، احتمال بروز زایمان زودرس است و نباید سرسری از آن عبور کرد.تغییر در ترشحات واژنیهنگامی که در ترشحات واژنی، خون مشاهده کردید، هرچه سریعتر با پزشک خود تماس بگیرید. در این شرایط ممکن است که زایمان پیش از موعد رخ دهد و علت اصلی وجود خون، پاره شدن کیسه آب باشد.خروج مایع زیاد از واژناگر در مدت زمان کوتاهی حجم زیادی از مایع واژن شما خارج شود، ممکن است که به علت پاره شدن کیسه آب باشد، اما ابتدا مایع خارج شده را بو کنید و اگر بوی ادرار می‌داد، نگران نباشید. اگر بوی ادرار را استشمام نکردید مایع خارج شده آمنیوتیک است که باید هرچه سریعتر به یک مرکز درمانی مراجعه کنید.گرفتگی‌های عضلانی مشابه با پریودیاگر دردهای عضلانی مانند دردهای پریودی را تجربه می‌کنید باید پزشک خود را مطلع کرده و مراکز درمانی مراجعه کنید.درد مداوم پشت کمر و فشار لگنیدرد‌های مداومی که در پشت کمر ایجاد می‌شوند و به صورت پیوسته رخ می‌دهند، می‌توانند نشانه‌ای از زایمان پیش از موعد باشند. از این‌رو به پزشک مراجعه کنید تا دردهای ایجاد شده را بررسی کند. همچنین اگر احساس فشار در ناحیه لگنی دارید که آزار دهنده است باید پزشک خود را مطلع کنید.
زایمان زودرس؛ شایع تر از آنچه فکرش را می‌کنید!
زایمان زودرس شایع‌تر از آنچه که فکرش را می‌کنید، ممکن است رخ دهد! با شناخت علائم زایمان زودرس می‌توان از بروز این مشکل جلوگیری کرد و پیشگیری‌های مختلف را انجام داد. هر گونه لکه بینی، دردهای لگنی، کمر درد و مشکلات واژنی را در دوران بارداری جدی بگیرید تا جلوگیری از زایمان زودرس در کوتاه‌ترین زمان انجام شود.دکتردکتر به عنوان یک سامانه نوبت دهی آنلاین در زمان‌های حساس در کنار شما است تا در صورت هرگونه تغییرات در دوران بارداری و احتمال زایمان‌های زودرس بتوانید به صورت آنلاین و بدون اتلاف وقت از پزشکان متخصص زنان و زایمان نوبت دریافت کنید. کافی است که به صفحه خدمات سایت دکتردکتر مراجعه کنید تا از بهترین متخصص‌ها نوبت مراجعه دریافت کنید.
همچنین در صورتی که درباره راه کارهای جلوگیری از زایمان زودرس نیاز به اطلاعات بیشتری دارید می‌توانید در انتهای همین متن و در قالب کامنت با ما در ارتباط باشید.منبع : Webmd.com
سوالات متداول زایمان زودرس
محتوای این مقاله صرفا برای افزایش اطلاعات عمومی شماست و به منزله تجویز پزشکی نیست.